Wyjątek stanowi regulacja dotycząca świadczenia pielęgnacyjnego bowiem te przepisy nowelizujące wejdą w życie w terminie 14 dni po opublikowaniu ustawy. Zmianą objęty będzie m.in. krąg osób pretendujących do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, określonych w art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy. Jest to grupa osób innych niż ojciec, matka lub opiekun faktyczny dziecka, na których to w oparciu o przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny. Osoby takie np. dzieci, wnuki, rodzeństwo osoby wymagającej opieki będą musiały być zdolne do jej sprawowania, przy czym za osobę niemogącą spełniać funkcji opiekuna ustawodawca uznał osobę, wobec której orzeczony został znaczny stopień niepełnosprawności.
W konsekwencji matka lub ojciec osoby wymagającej opieki nawet, gdy sama będzie niepełnosprawna w stopniu znacznym będzie mogła uzyskać świadczenie pielęgnacyjne – oczywiście po spełnieniu wszystkich pozostałych warunków – natomiast świadczenia takiego nie uzyska inna zobowiązana do alimentacji osoba nawet jeżeli właśnie ta osoba, choć niepełnosprawna w stopniu znacznym – faktycznie opiekuje się drugą niepełnosprawną osobą. W znowelizowanych przepisach ustawodawca podjął też próbę uregulowania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego uzyskiwanego w związku ze sprawowaniem opieki nad osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności pozostającą w małżeństwie. Literalne odczytanie przepisów dotychczas obowiązujących powoduje wydawanie decyzji odmownych osobom, które sprawują opiekę nad niepełnosprawnymi rodzicami z uwagi na wyłączenie zawarte w art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych.
W tej kwestii wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny, który w postanowieniu z dnia 1 czerwca 2010r. P 38/09 odesłał organy stosujące prawo do utrwalonej linii orzecznictwa sądowego, wskazującego na to, że pozostawanie w związku małżeńskim nie może być przeszkodą do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego przez dziecko opiekujące się rodzicami wobec których orzeczono znaczny stopień niepełnosprawności.
W odpowiedzi na postanowienie sygnalizacyjne Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 czerwca 2010r. S 1/10 znowelizowana ustawa o świadczeniach rodzinnych zakłada, że w przypadku obojga małżonków legitymujących się znacznym stopniem niepełnosprawności fakt ich pozostawania w związku małżeńskim nie będzie miał wpływu na prawo osoby opiekującej się rodzicami (dziadkami) do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. Dokonana zmiana przepisów nie rozstrzyga oczywiście wszystkich wątpliwości jakie mają do rozstrzygnięcia organy przyznające prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. W dalszym ciągu bowiem za nieuregulowaną należy uznać kwestię ustalania takiego prawa małżonkowi na drugiego małżonka, czy też dzieciom, gdy drugi z rodziców nie posiada co prawda znacznego stopnia niepełnosprawności ale nie może opiekować się małżonkiem z uwagi na stan zdrowia lub inne obiektywne okoliczności.
Stosując prawo należy mieć niestety na względzie to, że życie przynosi często takie sytuacje, które trudno przyporządkować nawet najdoskonalszej normie prawnej. Wtedy przydaje się nie tylko znajomość tych norm ale także wiedza na temat ogólnych zasad wykładni prawa wspomagana często orzecznictwem sądowym.
Urszula Maziarz
